नर्सहरुको श्रम शोषण विरुद्धको अभियान देशभरी फैलाइने

-डिबी खड्का
असार १४, काठमाडौं। अस्पतालहरुले भोलेन्टिएरका नाममा नर्सहरुको श्रम शोषण गरेको भन्दै यसविरुद्धको अभियान देशभरी फैलाइने भएको छ । एन्टी करप्सन मुभमेन्ट नामक संस्थाले विराटनगरबाट थालेको अभियान देशका अरु ठूला सहर काठमाडौं, चितवन, नेपालगञ्ज, बुटवल र पोखरामा समेत फैलाइने संस्थाका अध्यक्ष पारुल क्षेत्रीले बताए ।
नेपालका धेरै निजी तथा सरकारी अस्पतालले नर्सलाई भोलेन्टियरका रुपमा काम गराइरहेका छन् ।  बिरामीको अनुपातमा दरबन्दी नबढाउँने र भएको दरबन्दीमा पनि नियुक्त नगर्ने गरेका कारण धेरै नर्सहरु बेरोजगार छन् । आफूले सिकेको सीपलाई प्रयाग गर्नकै लागि निःशुल्क भएपनि काम गर्नपर्ने नर्सको बाध्यताको फाइदा अस्पतालहरुले उठाइरहेका छन् ।
सरकारले प्लम्बर तथा मजदूरको समेत न्यूनतम ज्याला तथा मासिक तलब तोकेको अवस्थामा व्यवसायिक शिक्षा लिएका दक्ष नर्स निःशुल्क काम गर्नुपर्ने बाध्यतामा परिरहेका छन् । यही अवस्थालाई मध्यनजर गर्दै नर्सको हकहितका लागि उक्त अभियान चलाइएको बताइएको छ । भोलेन्टियरमा नर्स राख्न नपाउने, न्युनतम पारिश्रमिक १८ हजार हुनुपर्ने, नियक्ति पत्र दिनुपर्ने, समयअनुसार स्थायी गर्ने व्यवस्था हुनुपर्ने लगायतका माग राखिएका छन् ।

यो समस्यालाई उजागर गरेर प्रधानमन्त्रीलाई समेत पत्र लेखिसकेको बताए । सरकारी अस्पतालका व्यवस्थापकले त भोलेन्टियरमा नर्स राख्नका लागि उल्टै आर्थिक लाभ समेत लिने गरेको बताइन्छ । अहिले राजधानीलगायतका ठूला शहरका धेरै निजी अस्पताल भोलेन्टियर नर्सकै भरमा चलिरहेका छन् ।

विराटनगरका अस्पताल तथा नर्सिङ होमले श्रम शोषण गरिरहेको भन्दै मुभमेन्टले केही समयअघि मुद्दा दायर गरेको थियो । विराटनगरस्थित श्रम कार्यालयले नर्सिङ होम तथा अस्पताललाई संस्थामा कार्यरत कर्मचारीहरुको विवरण पठाउन पत्राचार गरेको छ । ‘उक्त पत्राचार पछि देखिने गरी कसैले भोलेन्टियर राखेका छैनन्,’ अध्यक्ष क्षेत्रीले भने ।
श्रम ऐन अनुसार गैरकानुनी काम भइरहेको भन्दै यो कुराको सम्बोधन नभए सर्वाेच्च अदालतसम्म मुद्दा दायर गर्ने तयारी भइरहेको बताइएको छ ।  ‘नर्सिङ होम तथा निजी अस्पतालले आफूहरु घाटामा रहेको बताएर विवरण दिन आनकानी गरिरहेका छन् । व्यवस्थापक डेढ करोडको गाडी चढ्ने र कामदारले गाडीभाडा पनि नपाउने परिपाटीको अन्त्य हुनुपर्छ,’ क्षेत्रीले भने ।
यो समस्यालाई उजागर गरेर प्रधानमन्त्रीलाई समेत पत्र लेखिसकेको बताए । सरकारी अस्पतालका व्यवस्थापकले त भोलेन्टियरमा नर्स राख्नका लागि उल्टै आर्थिक लाभ समेत लिने गरेको बताइन्छ । अहिले राजधानीलगायतका ठूला शहरका धेरै निजी अस्पताल भोलेन्टियर नर्सकै भरमा चलिरहेका छन् ।
नर्सिङ काउन्सिलका  अनुसार अहिले ७५ प्रतिशत नर्स बेरोजगार छन् । सरकारी सेवामा करिब २४ हजार नर्स आवश्यक भएपनि करिब ६ हजारमात्र कार्यरत छन् ।
८ लाखसम्म खर्च गरेर पढेका नर्स महिनौंसम्म जागिर पनि नपाउँने, पाएपनि  तलब थोरै हुने, नियमित नहुने  र सेवाको सम्मान पनि घट्दै गएकाले निराश बन्दै गएका छन् । वरिष्ठ नर्स किरण बज्राचार्यका अनुसार यसरी भोलेन्टियर गर्ने नर्सको संख्या दश हजारभन्दा बढी छ । देशभरका अधिकांश अस्पतालका आइसियु र शल्यकक्षसमेत भोलेन्टियरकै भरमा चलेका छन् ।

साभार: स्वस्थ्य खबरपत्रिका
प्रकाशित मिति:२०७२ साउन ३१ गते