भदौ १२, काठमाडौं । आजकल मानिसमा मुटु सम्बन्धी धेरै प्रकारका समस्याहरु देखा पर्न थालेका छन् जसमा हृदयाघात, हृदयघात र अन्य प्रकारका समस्याका कारण मृत्यु हुनेको प्रतिशत बढेको छ । विश्व स्वास्थ्य सङ्गठनका अनुसार मुटुसँग सम्बन्धित रोगका कारण विश्वभर प्रत्येक वर्ष करिब १ करोड ७० लाख मानिसको मृत्यु हुने गरेको छ । यसमा युवादेखि वृद्धसम्मका व्यक्तिहरू पर्छन् र पुरुष र महिला दुवैमा यी रोगहरूको जोखिम बढ्दै गएको छ। हृदयाघातको बढ्दो जोखिमलाई ध्यानमा राख्दै, हृदयघातको जोखिम कम गर्न समयमै उपचार र उचित नियन्त्रण आवश्यक छ भनी जान्नु आवश्यक छ। यस विधिको मद्दतले हृदय रोगको बढ्दो केसहरूलाई कम गर्न सकिन्छ। यसमा हामी तपाईलाई पुरुष, महिला र सबै उमेरका मानिसमा हुने मुटुरोगका केसहरू र त्यसबाट बच्ने उपायहरूबारे कुरा गर्ने छौँ।
महिलामा मुटुसम्बन्धी समस्या बढ्दै गएको छ
विज्ञका अनुसारअहिले महिलामा पनि मुटुसम्बन्धी समस्या धेरै बढेको बताउनुभयो, किनभने बदलिँदो जीवनशैली र तनावका कारण रक्तचाप, मधुमेह, मोटोपना, उच्च रक्तचापजस्ता धेरै समस्या आउने गरेको छ । आदि गम्भीर समस्याहरू उत्पन्न हुन थाल्छन्। यो सीधा हृदय संग सम्बन्धित छ, त्यसैले तिनीहरू धेरै सावधान रहनु आवश्यक छ। महिलाहरूमा मुटुसम्बन्धी समस्याका केही लक्षणहरू हुन सक्छन्, जसलाई ध्यानमा राख्नुपर्छ। यी लक्षणहरूमा सामान्यतया सास फेर्न गाह्रो हुने, पेटमा तनाव वा दबाब, कमजोरी, चक्कर लाग्ने, चिन्ता, पसिना आउने, पेटसम्बन्धी समस्या, शरीरमा सधैं थकान महसुस हुने आदि समावेश हुन्छन्। महिलामा यस्ता लक्षण देखिएमा तुरुन्त चिकित्सकसँग सम्पर्क गर्नुपर्छ । यसका साथै अत्याधिक तनावबाट जोगिने, नियमित व्यायाम गर्ने, घरमै बनाएको शुद्ध खानेकुरा खाने, फलफूल र हरियो सागसब्जीलाई आफ्नो आहारमा समावेश गर्ने, तब मात्र स्वस्थ मुटु र समय–समयमा आफूलाई जाँच गराउन सकिन्छ ।
पुरुषहरूमा हृदयघात रोगको जोखिम
विज्ञले धुम्रपान, मदिरा सेवन र अनियमित जीवनका कारण मुटुसम्बन्धी समस्या उत्पन्न हुने गरेको बताए । आजकल रक्सीको फेसन ह्वात्तै बढेको छ र मदिराको अत्याधिक सेवनले रक्तचाप बढ्छ जसको प्रत्यक्ष असर मुटुमा पर्छ । साथै, जब यो रक्तनलीमा ठोक्किन्छ, मुटुमा पम्पिङ सुरु हुन्छ, त्यसपछि हृदयघातको जोखिम पनि बढ्छ। यसमा सबैभन्दा ठूलो समस्या भनेको ३० वा ४० वर्ष उमेर पुगेका युवामा छिट्टै लक्षण पहिचान गर्न नसक्नुका कारण समयमै उपचार नपाउने र यसका बिरामी तीव्र गतिमा बढ्नुको कारण पनि हो । ।।
सामान्य लक्षणहरू पहिचान गर्न महत्त्वपूर्ण छ
तसर्थ ३० देखि ४० वर्ष उमेर समूहका व्यक्तिहरूले अचानक छाती दुख्ने, बङ्गारा दुख्ने, एक्कासी धेरै पसिना आउने, सास फेर्न गाह्रो हुने, चक्कर लाग्ने जस्ता सामान्य लक्षणहरूमा ध्यान दिनुपर्छ। कुनै समय थियो जब यो उमेरका मानिसलाई हृदयाघातजस्ता समस्या दुर्लभ मानिन्थ्यो तर आजकल अधिकांश मानिस यस्ता समस्याबाट ग्रसित छन् । यस वर्गका मानिसहरू आफ्नो स्वास्थ्यको ख्याल गर्न खोज्दा पनि लापरवाह नै रहन्छन्।
कुन कुराहरू ध्यानमा राख्नु महत्त्वपूर्ण छ
यसका लागि उनीहरुले करिब आधा घण्टा नियमित व्यायाम गर्नुपर्छ । तर, व्यायाम गर्दा धेरै हतारमा कसरत सुरु गर्नु हुँदैन भन्ने कुरामा ख्याल राख्नुपर्छ, यसका लागि शरीरलाई बिस्तारै न्यानो बनाउने र त्यसपछि मात्रै व्यायाम गर्नुपर्छ, व्यायामको क्रममा केही महसुस भएमा शारीरिक समस्या भएमा व्यायाम नगर्नुहोस्, आफ्नो आहारमा बाहिरका चीजहरू नखानुहोस्, प्रशोधित खानाबाट टाढा रहनुहोस्, आफ्नो आहारमा फलफूल, तरकारी, सिमी, नट र फाइबरयुक्त खानेकुराहरू प्रयोग गर्नुहोस्। धुम्रपान र रक्सीको सेवनबाट बच्नुहोस्।
वृद्धहरूमा हृदय सम्बन्धित समस्याहरू
विश्वभर मुटुको समस्या बढ्दै गएको महिला होस् या पुरुष सबैलाई कुनै न कुनै प्रकारको मुटुसँग सम्बन्धित समस्या बढी देखिएको बताउनुभयो । वृद्धहरूलाई सबैभन्दा बढी ध्यान चाहिन्छ, यदि उनीहरूले केही लक्षणहरूलाई बेवास्ता गरे भने यो समस्या घातक साबित हुन सक्छ। तसर्थ तपाईको घरमा बृद्धबृद्धा हुनुहुन्छ भने उनीहरुको स्वास्थ्यको विशेष ख्याल गर्नु तपाईको दायित्व हो र छाती भारी हुनु, श्वासप्रश्वासमा समस्या हुनु, भित्री भाग सुन्निने जस्ता केही लक्षणहरुमा ध्यान दिनु अति आवश्यक छ । खुट्टा दुख्ने, बङ्गारा दुख्ने। यदि तपाईंलाई धेरै पसिना आउँछ वा तपाईंको रक्तचाप कम वा उच्च भयो भने, यसलाई गम्भीरतापूर्वक लिनुहोस् र तुरुन्तै डाक्टरलाई सम्पर्क गर्नुहोस्।
वृद्धहरूमा हृदयघातका अनौठो लक्षणहरू
धेरै पटक वृद्धवृद्धालाई हृदयाघातका केही लक्षणहरू हुन्छन् जुन उनीहरूले बुझ्दैनन्, जस्तै पेट दुख्ने, छाती दुख्ने, राम्रो महसुस नहुने, कमजोरी महसुस हुने, थकान महसुस हुने र सुत्न पनि गाह्रो हुने, यी लक्षणहरूलाई उनीहरूले बेवास्ता गर्छन्। यो समस्या मुटुसँग सम्बन्धित छैन भन्ने सोच्नुहोस्। जसको लापरवाहीका कारण उनीहरुले नराम्रो परिणाम भोग्नु परेको छ । तसर्थ, यदि तपाईंको घरमा कुनै वृद्ध व्यक्तिमा यस्ता लक्षणहरू छन् भने, तपाईं लापरवाह हुनु हुँदैन। चिकित्सकका अनुसार युवा, महिला र वृद्धवृद्धामा यस्तो समस्या हुने गर्छ, जसलाई उनीहरुले चिन्न नसक्ने र पछि समस्या बढ्दै जाने गर्दछ ।