भदौ १२, काठमाडौं । प्रोटिन एक आवश्यक पोषण तत्व हो जुन शरीरको विकास र राम्रो कार्यका लागि आवश्यक छ। यसले शरीरमा ऊर्जाको स्तर कायम राख्न, मांसपेशी निर्माण गर्न र शरीरलाई शक्ति प्रदान गर्ने काम गर्छ। प्रोटिनको दैनिक आवश्यकता प्रत्येक व्यक्तिको लागि फरक हुन सक्छ।
शरीरमा प्रोटिनको कमीले मांसपेशी कमजोर हुनु, शरीरमा दुखाइ र चिसो महसुस हुनु, शरीरमा सुन्निने र दुख्ने, कपालको गुणस्तरमा कमी आउनु, छालाको स्वास्थ्य र चमक घट्नु, छाला सुख्खा हुनु, हेमोग्लोबिनको मात्रा कम हुनु, बालबालिकामा वृद्धि नहुने, प्रतिरक्षा प्रणालीको कमजोरी आदि जस्ता गम्भीर समस्या हुन सक्छन् ।
प्रोटिनको लागि के खाने? प्रायः यो विश्वास गरिन्छ कि चिकन-मटन, अण्डा वा माछा जस्ता मांसाहारी खानाहरू प्रोटिनको उत्तम स्रोत हुन्। यो सत्य हो तर केही शाकाहारी खानामा प्रोटिनको मात्रा राम्रो हुन्छ। सद्गुरु जग्गी वासुदेवको भनाइ यही हो। उनले कुन तरकारीमा ठूलो मात्रामा प्रोटिन पाइने बताए ।
दैनिक कति प्रोटिन चाहिन्छ
सबैभन्दा पहिले यो बुझ्न महत्त्वपूर्ण छ कि दैनिक कति प्रोटिन आवश्यक छ। प्रोटिन आवश्यकताहरू प्रत्येक व्यक्तिको लागि फरक हुन सक्छ। बालबालिका, महिला वा कुनै पनि खेलकुदमा संलग्न हुनेहरूका लागि प्रोटिन बढी वा कम हुन सक्छ।
वयस्क पुरुषहरूको दैनिक प्रोटीन आवश्यकता लगभग ५०-६० ग्राम हुन्छ।
वयस्क महिलाहरूको दैनिक प्रोटिन आवश्यकता लगभग४५-५५ ग्राम छ। तपाइँ धेरै शारीरिक गतिविधि गर्नुहुन्छ भने, तपाइँको प्रोटिनको आवश्यकता बढी हुन सक्छ।
प्रोटिनको लागि के खाने ?
प्रोटिन मांसाहारी खानेकुरामा मात्र पाइन्छ र त्यसको सेवन नगरी प्रोटिन प्राप्त हुँदैन भन्ने विश्वास गर्नु गलत हो । यो धारणा बिल्कुल गलत छ। भारत जस्ता देशहरूमा, दाल र सिमी शताब्दीयौंदेखि खपत हुँदै आएको छ र यी चीजहरूबाट प्रशस्त मात्रामा प्रोटिन प्राप्त हुन्छ। यो प्रोटिन स्वस्थ र सफा हुन्छ र यसले प्रणालीमा कुनै नराम्रो प्रभाव पार्दैन।
प्रोटिन खाने सिमीका लागि के खाने?
हरियो मटर बिरुवामा आधारित प्रोटिनको सबैभन्दा राम्रो स्रोत हो। राम्रो कुरा यो हो कि तपाईले यसलाई तरकारी, सलाद, चाटको रूपमा खान सक्नुहुन्छ। हरियो मटरमा सामान्यतया २०-२५ प्रोटिन हुन्छ। यसको एक कपले लगभग १० ग्राम प्रोटीन प्रदान गर्न सक्छ।
दाल
दालमा भिटामिन र मिनरल्स प्रचुर मात्रामा पाइन्छ । सबैभन्दा राम्रो कुरा यो हो कि तपाईले दैनिक दाल खान सक्नुहुन्छ। प्रोटिनका अलावा दाल, मूग, चना र परेवामा फाइबर, आइरन र क्याल्सियम जस्ता पोषक तत्व पनि पाइन्छ । आधा कप पकाएको दालमा १४० क्यालोरी र १२ ग्राम प्रोटीन हुन्छ।