२५-४५ वर्ष उमेर समूहका महिलाले गराउनै पर्ने परीक्षणहरू

वैशाख २८ काठमाडौं । घरायसीदेखि अन्य काम समेतको चटारोले गर्दा महिलाहरू आफ्नो स्वास्थ्यको खासै ख्याल राख्न भ्याउँदैनन् । समस्या धेरै गम्भीर नहुँदासम्म उनीहरूले स्वास्थ्यमा ध्यान दिँदैनन् ।  तर,  महिला परिवारको आधार हुन्छिन् । त्यसैले उनी स्वास्थ्य हुनु भनेको पूरै परिवार नै स्वास्थ्य हुनु हो । यस्तो अवस्थामा आफ्नो स्वास्थ्यप्रति सजग हुनु सबैभन्दा जरूरी काम हो ।

स्वास्थ्य राम्रो बनाउन समय–समयमा मेडिकल जाँच गराउनुपर्छ । किनकी केही रोग यस्ता हुन्छन्, जुन समयमा पत्ता नलाग्दा जहाँ उपचार गर्न गाह्रो हुन्छ । यदि समस्या सुरु हुँदै नै रोगहरूको निदान गरियो भने उपचारका बारेमा समयमै निर्णय लिन र उपचार गर्न सजिलो हुन्छ ।  यस्तोमा २५ वर्षदेखि ४५ वर्ष उमेर समूहका महिलाहरूले केही विशेष जाँच गराउनुपर्छ ।

प्राय महिलाहरूमा हुने स्वास्थ्य समस्या

१ रक्तअल्पता

रक्तअल्पता भनेको रगतको कमी हो ।  यो महिलाहरूमा सामान्यतया देखिने आम स्वास्थ्य समस्या हो ।  विशेष गरी प्रजनन वर्गका महिलाहरू यस समस्याबाट ग्रस्त हुन्छन् । महिनावारीको समयमा अत्याधिक रक्तस्राव, खानामा पोषणको कमी र अन्य रोगहरूका कारण महिलामा रक्तअल्पताको समस्या देखा पर्ने सम्भावना बढी हुन्छ । यदि उपचार नगरिएमा, यसले संगठनात्मक कार्यहरूमा समस्या र गर्भावस्थामा जटिलताहरू निम्त्याउन सक्छ ।

२ पोलिसिस्टिक ओभेरियन सिन्ड्रोम (पिसिओएस)

पोलिसिस्टिक ओभेरियन सिन्ड्रोम (पिसिओएस) एक हर्मोनल विकार हो ।  प्रजनन् उमेरका लगभग १० प्रतिशत महिलाहरू यो समस्याबाट पीडित हुन्छन् ।  यसमा अनियमित महिनावारी, उच्च एन्ड्रोजन स्तर र डिम्बाशयमा सिस्ट जस्ता धेरै लक्षणहरू देखा पर्छन् । यस कारणले गर्दा भविष्यमा मधुमेह र मुटुरोग पनि  लाग्न सक्छ । यस्तो अवस्थामा, पिसिओएसको प्रारम्भिक निदान र उपचार गरेर यी रोगहरूको सम्भावना कम गर्न सकिन्छ ।

३ बाँझोपन

पछिल्लो  समय धेरै दम्पतीहरू बाँझोपनको समस्यासँग संघर्ष गरिरहेका छन् । यी मध्ये केही अवस्थामा, महिलाका समस्याहरूका कारण यो समस्या हुन्छ । महिलाहरूमा बाँझोपन हर्मोनल असन्तुलन, डिम्बग्रन्थि समस्या र अन्य प्रजनन विकारहरूको कारणले हुन सक्छ । यस्तो अवस्थामा, नियमित जाँच  मार्फत उनीहरूको प्रजनन स्वास्थ्यलाई राम्रोसँग बुझ्न सकिन्छ र कुनै समस्या भएमा समयमै पत्ता लगाएर उपचार गर्न सकिन्छ ।

४ रजनोवृत्तिअघि हुने स्वास्थ्य समस्याहरू

४० वर्षको उमेरपछि महिलाहरूमा धेरै प्रकारका शारीरिक तथा मानसिक परिवर्तनहरू हुन थाल्छन् । हर्मोनल परिवर्तनका कारण जिउ तातो हुने, मुड स्विङ, महिनावारी अनियमित हुने, निद्रा नलाग्ने, पिसाब पोले जस्तै हुने  जस्ता लक्षणहरू देखा पर्न थाल्छन्, जुन रजनोवृत्ति वा यसअघिको संकेत हो ।  यस्तो अवस्थामा, रजनोवृत्तिका निदानले महिलाहरूले यी लक्षणहरूको निगरानी गर्न सक्छन् र जीवनमा यो महत्त्वपूर्ण परिवर्तनको लागि राम्रोसँग तयार हुन सक्छन् ।

कुन समस्या पत्ता लगाउन कुन परीक्षण गर्नुपर्छ

५ पीसीओएस प्यानल

पीसीओएसबाट पीडित महिलाहरूका लागि, यो प्यानलमा धेरै प्रकारका परीक्षणहरू समावेश हुन्छन् । जस्तै एलएच, एफएसएच, प्रोल्याक्टिन, फ्री एन्ड्रोजन इन्डेक्स, टीएसएच थ्री जी र एएएमएच आदि । यी सबै परीक्षणहरूले हर्मोनल स्तर, इन्सुलिन प्रतिरोध र डिम्बाशयको क्षमताको मूल्यांकन गरेर प्रजनन स्वास्थ्यको व्यापक जानकारी प्रदान गर्छ ।

६ गर्भधारण अघि÷बाँझोपन जाँच

यो परीक्षण बाँझोपनका कारण परिवार सुरु गर्न संघर्ष गरिरहेका महिलाहरूका लागि हो । यस प्यानलमा सीबीसी, ब्लड ग्रुप, मिर्गौलाको कार्य क्षमता परीक्षण, थाइराइडको कार्य क्षमता परीक्षण, पिसाबको सामान्य परीक्षण, प्रोजेस्टेरोन, एचआइभी लगायतका स्क्रिनिङ समावेश हुन्छ । यी परीक्षणले गर्भधारणमा भूमिका खेल्ने सबै कारकहरू, जस्तै हर्मोनल सन्तुलन, डिम्बाशयको रिजर्भ र शारीरिक प्रतिरक्षा अवस्थाको जानकारी प्रदान गर्छ ।

७ रजनोवृत्ति निदान प्यानल

यस प्यानलमा ईस्ट्राडियोल, एफएसएच, फ्रि टी थ्री एवं फोर र टिएसएच थ्रीजी जस्ता रजनोवृत्तिपूर्व परिवर्तनहरूको निगरानी गर्ने परीक्षणहरू समावेश हुन्छ ।  यो परीक्षण हर्मोनल परिवर्तन, थाइराइडको कार्यको मूल्यांकन गर्न र लक्षणहरूको आधारमा निदान गर्न उपयोगी हुन्छ ।

रक्तअल्पता स्क्रिनिङ

रक्तअल्पता जाँच गर्न सीबीसी र आइरन परीक्षण गरिन्छ । परीक्षणको नतिजाको आधारमा उपचार योजना बनाइन्छ ।

निदान किन उपयोगी हुन्छ ?

महिलाहरूलाई रोग निदानको बारेमा सचेत गराउनु र सशक्त बनाउनु व्यक्तिगत सरोकार मात्र होइन, यो समाजका सबैको जिम्मेवारी हो । रक्तअल्पता, पीसीओएस, बाँझोपन, रजनोवृत्तिपूर्व जस्ता सामान्य महिला स्वास्थ्य समस्याहरू स्वास्थ्यको बारेमा चेतना बढाएर, महिलाहरूलाई अझ सशक्त र स्वस्थ बनाउन सकिन्छ ।

सम्पूर्ण स्वास्थ्यका लागि रोगको निदान महत्त्वपूर्ण हुन्छ किनकी यसले कुनै पनि रोगको सम्भावना पहिले नै पहिचान गर्न मद्दत गर्छ  र समयमै उपचार गरेर यसको गम्भीर परिणामहरूबाट बच्न सकिन्छ ।