चना (बेसन) को लाभ

पुस ९, काठमाडौं ।लगभग सबैलाई थाहा छ चना के हो। तैपनि, हामी तपाईलाई बताउन चाहन्छौं कि चना एक धेरै राम्रो र नरम पीठो हो, जुन चनाको दाल पिसेर बनाइन्छ। यो काँचो चना वा भुटेको चनाबाट बनाइन्छ। यसलाई भारतीय उपमहाद्वीपमा धेरै नामले चिनिन्छ। जसरी चनालाई धेरै नामले चिनिन्छ, त्यसैगरी यसको प्रयोग पनि धेरै छन् । खानासँगै चनालाई सुन्दरता बढाउन र औषधिको रूपमा पनि प्रयोग गर्न सकिन्छ।

बेसनको फाइदाको कुरा गर्ने हो भने यो गुणको खजाना हो । यसमा प्रोटिन, आइरन, भिटामिन, फाइबर र फ्याट जस्ता धेरै पौष्टिक तत्वहरू पाइन्छ, जुन स्वास्थ्यका लागि फाइदाजनक साबित हुन्छ । हामी  बेसनको स्वास्थ्य लाभहरूको बारेमा विस्तृत जानकारी दिनेछौं।

हामी स्वास्थ्यको लागि बेसन खानुका फाइदाहरू जानौं:
कोलेस्ट्रोल नियन्त्रण गर्न सहयोगी
चना(बेसन) को लाभको पिठोले कोलेस्ट्रोल नियन्त्रण गर्न सकिन्छ । वास्तवमा, एक अनुसन्धानका अनुसार, यसलाई दैनिक आहारमा लिँदा कोलेस्ट्रोललाई नियन्त्रण गर्न सकिन्छ। यसका साथै कोलेस्ट्रोल घटाउनका लागि फाइबर पनि आवश्यक हुन्छ र यो बेसारमा पर्याप्त मात्रामा पाइन्छ । यसमा स्वस्थ असंतृप्त बोसो पनि हुन्छ, जसले कोलेस्ट्रोलको स्तर घटाउन मद्दत गर्छ। त्यसकारण, बढ्दो कोलेस्ट्रोललाई नियन्त्रणमा राख्न चनाको पीठो प्रयोग गर्न सकिन्छ ।

मधुमेहमा चनाको प्रयोग
चनाको पिठो मधुमेहमा फाइदाजनक हुन्छ ।  बेसनको सेवनले पर्याप्त ऊर्जा मात्र प्रदान गर्दैन, यसले मधुमेहको स्तरलाई पनि कम गर्छ । चनालाई कम कार्बोहाइड्रेट र कम चिनीयुक्त खानेकुराहरूमा गणना गरिन्छ। त्यसैले बेसारको पिठो खाँदा रगतमा रहेको चिनीलाई नियन्त्रण गर्न सकिन्छ। वैज्ञानिक अध्ययनहरूले पत्ता लगाएको छ कि चनाको प्रयोग टाइप २ मधुमेह को रोकथाम र उपचारमा फाइदाजनक छ ।

एनीमिया
फलामको कमीले एनिमिया निम्त्याउँछ। यसले थकान, कमजोरी, सास फेर्न गाह्रो हुने र मुटुको धड्कन असामान्य हुने जस्ता समस्याहरू निम्त्याउन सक्छ। एकै समयमा, बेसनमा फाइबर र प्रोटिन प्रशस्त हुन्छ। साथै यसमा फोलेट र आइरन पनि पर्याप्त मात्रामा पाइन्छ । फोलिक एसिड र भिटामिन b12  को कमीले मेगालोब्लास्टिक एनीमिया निम्त्याउँछ, जसमा रातो रक्त कोशिका र प्लेटलेट्सको संख्या कम हुन सक्छ। तसर्थ, बेसन खानुको एउटा फाइदा भनेको पर्याप्त आइरन पाउनु हो। साथै रातो रक्त कोशिकाहरू पनि सुधार गर्न सक्छन् ।

स्वस्थ मुटुको लागि
जंक फूडप्रति झुकाव धेरै रोगहरूको जरा हो, जसमध्ये मोटोपना एक सामान्य समस्या हो। धेरै पटक मोटोपनले मुटुसँग सम्बन्धित रोगहरू पनि निम्त्याउँछ। बेसनमा कार्बोहाइड्रेट (राम्रो कार्बोहाइड्रेट) प्रशस्त हुन्छ, जसले मोटोपनालाई रोक्छ। साथै, यसमा पर्याप्त मात्रामा अत्यधिक घुलनशील फाइबर पाइन्छ, जसले मुटुलाई स्वस्थ राख्न लाभदायी हुन्छ र मुटुसँग सम्बन्धित रोगहरूबाट धेरै हदसम्म रक्षा गर्न सक्छ ।

बलियो हड्डी को लागी
बेसन खानुको एउटा फाइदा भनेको यसको सेवनले हड्डीलाई मजबुत बनाउँछ । यसमा पाइने क्याल्सियम, म्याग्नेसियम र अन्य महत्वपूर्ण मिनरल्सले हाम्रो हड्डीलाई मजबुत बनाउँछ। यसमा रहेको क्याल्सियमसँगै फस्फोरसले शरीरमा हड्डी बनाउन मद्दत गर्छ । चनाको प्रयोगले ओस्टियोपोरोसिस जस्ता समस्याबाट बच्न सकिन्छ। ओस्टियोपोरोसिस एक रोग हो जसमा हड्डी कमजोर हुन्छ र तिनीहरू भाँचने जोखिम बढ्छ। यसबाट बच्न चनाको पिठो प्रयोग गर्नु फाइदाजनक हुन्छ ।

आफैलाई थकित हुन नदिन
हाम्रो दैनिक खानेकुरामा पोषक तत्वहरू घट्दै गएका छन्। यिनको कमीका कारण हाम्रो शरीर कमजोर हुन्छ र छिटो काम गर्दा थकान महसुस हुन थाल्छ । कार्बोहाइड्रेट र फाइबरमा थकान लाग्नबाट बचाउने औषधीय गुण हुन्छ र चनामा फाइबर र कार्बोहाइड्रेट प्रचुर मात्रामा पाइन्छ। फाइबरले पाचन प्रक्रियालाई सुस्त बनाउँछ, जसका कारण शरीरलाई पर्याप्त ऊर्जा प्राप्त हुन्छ। साथै, चना पनि थायामिन भिटामिनको राम्रो स्रोत हो, जसले खानालाई ऊर्जामा परिणत गर्छ र थकान हटाउँछ।

 रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता बढाउँछ
चनाको पीठोको गुणहरूमध्ये एउटा गुण महत्त्वपूर्ण छ। यसको सेवनले हाम्रो रोग प्रतिरोधात्मक क्षमतामा सुधार हुन्छ । यसमा पाइने पौष्टिक तत्वले प्रतिरक्षा प्रणालीलाई मजबुत बनाउँछ । त्यसकारण, चनाको पीठो प्रायः बिरामी हुने मानिसहरूका लागि धेरै लाभदायक साबित हुन सक्छ । यसमा भिटामिन-बी१, म्याग्नेसियम, फस्फोरस, प्रोटिन र एमिनो एसिडको राम्रो सन्तुलन हुन्छ, जुन मानव स्वास्थ्यका लागि फाइदाजनक हुन्छ ।

उच्च रक्तचापको लागि चनाको पीठो
प्रयोगले रक्तचाप नियन्त्रण गर्न पनि मद्दत गर्छ। एक स्वस्थ व्यक्तिले एक दिनमा 2300 मिलीग्राम सोडियम भन्दा बढी उपभोग गर्नु हुँदैन । यो भन्दा बढी सेवन गर्दा रक्तचापमा असंतुलन हुन सक्छ। डाक्टरहरूका अनुसार चनामा सोडियम धेरै हुँदैन, त्यसैले सोडियमको मात्रा बढी हुने समस्या भएकाहरूको आहारमा समावेश गर्नु राम्रो विकल्प हुन सक्छ। साथै, यो रक्तचापको लागि पनि प्रभावकारी हुन सक्छ। वास्तवमा, भुटेको चनाबाट बनेको चनामा पोटासियम, म्याग्नेसियम, आइरन र जिंक धेरै मात्रामा पाइन्छ, जसले रक्तचाप सन्तुलित राख्छ ।

वजन कम गर्न प्रभावकारी
तथ्याङ्कका अनुसार बेसारको पिठो खाने मानिसको शरीरमा अत्यधिक बोसो जम्मा हुँदैन । साथै उनको तौल पनि सामान्य रहेको छ । यसमा पाइने फाइबर, पोटासियम, म्याग्नेसियम, आइरन र कपरले तौल बढ्नबाट रोक्न मद्दत गर्छ, जसले तौल बढ्नबाट रोक्छ र हामीलाई राम्रो र स्वस्थ शरीर दिन्छ । आन्द्राको कमजोरी पनि बेसनको प्रयोगले निको पार्न सकिन्छ, जसले गर्दा पाचन प्रणालीले राम्रोसँग काम गर्छ र स्वस्थ आन्द्राले खाना पचाउँछ र शरीरलाई पर्याप्त बोसो प्रदान गर्छ। यसले स्वस्थ पाचनसँग मात्र ऊर्जा प्रदान गर्दैन तर शरीरको तौल पनि बढाउँदैन ।

क्यान्सरको मामलामा लाभदायक
बेसारको पिठो प्रयोग गर्नेहरूलाई थाहा होला कि यसमा धेरै औषधीय गुणहरू पाइन्छ, जसमध्ये एउटा क्यान्सर प्रतिरोधी गुण हो। चनामा उच्च फाइबर हुन्छ, जसले एन्टिअक्सिडेन्टको रूपमा काम गर्छ। साथै, यसमा पाइने ब्युटाइरेट नामक मुख्य यौगिकले क्यान्सर कोशिकाहरूलाई बढ्नबाट रोक्छ ।

मस्तिष्क स्वस्थ राख्न
प्रत्येक मानिसको लागि स्वस्थ शरीर जति महत्त्वपूर्ण छ, स्वस्थ दिमाग पनि उत्तिकै महत्त्वपूर्ण छ। यस्तो अवस्थामा फोलेट मस्तिष्कलाई स्वस्थ राख्ने तत्व हो। चना भित्र फोलेट पाइन्छ, जसले मस्तिष्कलाई स्वस्थ राख्छ र यसको दक्षता बढाउँछ । तसर्थ, मस्तिष्कलाई स्वस्थ राख्न, दैनिक खानाको रूपमा चनाको पीठो प्रयोग गर्नुहोस्, किनभने बेन्सीको उपभोगले शरीरलाई फोलेट र अन्य पोषक तत्वहरू प्रदान गर्दछ ।

सूजन कम गर्दछ
शरीर सुन्निने कारण धेरै प्रकारका गम्भीर रोग लाग्न सक्छन् । यस्तो अवस्थामा चनाको पिठोको सेवनले सूजनबाट बच्न फाइदाजनक हुन्छ।वास्तवमा बेसारको एक गुण भनेको सुन्निने समस्यालाई कम गर्नु हो। यसमा फाइबरको उच्च मात्रा छ, जसले सूजन कम गर्छ । चनाको पीठो फेनोलिक यौगिकहरूको समृद्ध स्रोत हो, जुन सूजन कम गर्न प्रभावकारी हुन्छ ।

चनाको पीठो छालाका साथै शरीरको भित्री भागका लागि पनि फाइदाजनक हुन्छ । चनाको पिठोले खानामा जति महत्त्वपूर्ण स्थान राख्छ, छालाका लागि पनि त्यति नै फाइदाजनक हुन्छ । चनाको पीठोमा धेरै सौन्दर्य लाभहरू छन्। छालासँग सम्बन्धित चनाका फाइदाहरूबारे कुरा गरौं, जसको प्रयोग गरेर हामी छालासम्बन्धी रोगबाट बच्न आफ्नो सौन्दर्य बढाउन सक्छौं। छालाको लागि चनाको पीठो प्रयोग गर्नुका धेरै फाइदाहरू छन् ।