कालो चिया सेवनका फाइदा र बेफाइदा

मंसिर २५, काठमाडौं । सामान्यतया सबैले दिनको सुरुवात चियाको चुस्कीबाट गर्न रुचाउँछन् । यदि मदिरा सेवन गर्नेहरूलाई यसको कारण सोधियो भने जवाफ यस्तो हुन सक्छ कि यसले शरीरमा ताजगी र ऊर्जा ल्याउँछ। यो त सामान्य जानकारी हो तर के तपाईलाई थाहा छ चियाबाट दूध र चिनी हटाइयो भने त्यसलाई ‘ब्ल्याक टी’ भनिन्छ । यो कालो चिया सामान्य चियाको तुलनामा फाइदाजनक मात्र नभएर स्वास्थ्यमा पनि फाइदाजनक प्रभाव पार्न सक्छ । यति मात्र होइन, यो छाला र कपालका लागि पनि धेरै हदसम्म फाइदाजनक हुन्छ । एकै समयमा, त्यहाँ धेरै व्यक्तिहरू छन् जसले कालो चिया धेरै मनपर्छ, तर यसको गुणहरू बारे अनभिज्ञ छन्। त्यसैले यस लेखमा हामी कालो चिया पिउनुका फाइदाहरू बताइरहेका छौं।
कालो चियाका प्रकारहरू
विज्ञहरुका अनुसार जुनसुकै चियालाई कालो चियाको रुपमा पनि बनाउन सकिन्छ । फरक यति मात्र हो कि यो तयार छ। चीनमा सबै प्रकारका कालो चिया बनाउन क्यामेलिया सिनेन्सिस नामको बिरुवा प्रयोग गरिन्छ। उही समयमा, भारतमा, क्यामेलिया एसामिका नामको बोट कालो चिया बनाउन प्रयोग गरिन्छ। यस्तो अवस्थामा हावापानी र क्षेत्रका आधारमा यसका धेरै प्रकारहरू देखिन्छन् । उही समयमा, केहि विशेष प्रकारका कालो चिया प्रचलनमा छन् केहि अन्य सामग्रीको मिश्रणमा आधारित, जसलाई तल उल्लेख गरिएको छ।

कालो चिया पिउनुका फाइदाहरू 
कालो चिया पिउनुका धेरै फाइदाहरू छन्, जसमा सुधारिएको सिकाइ र स्मरण क्षमताका साथै मानसिक सतर्कता पनि समावेश छ। साथै, यसले टाउको दुखाइ, रक्तचाप, हृदयाघात, ओस्टियोपोरोसिस(हड्डी कमजोर हुनु) र पार्किन्सन रोग (शरीरमा काँप्ने अवस्था) जस्ता स्वास्थ्य सम्बन्धी धेरै समस्याहरूमा सकारात्मक प्रभाव देखाउन सक्छ। हामी लेखमा विस्तृत रूपमा यी बारे बताउनेछौं। साथै, यस लेखमा उल्लेख गरिएको कालो चियाका फाइदाहरूको बारेमा धेरै वैज्ञानिक अनुसन्धानहरू उपलब्ध छैनन् भन्ने कुरा यहाँ स्पष्ट गरौं।

मुटुको स्वास्थ्यको लागि लाभदायक

कालो चियाका फाइदाहरूमा मुटुलाई स्वस्थ राख्नु समावेश छ।अनुसन्धानमा, यो विश्वास गरिएको छ कि कालो चियाको सेवनले हृदय सम्बन्धी जोखिमलाई धेरै हदसम्म टाढा राख्न मद्दत गर्दछ । यसैबीच, अर्को अनुसन्धानले यो पनि उल्लेख गरेको छ कि कालो चियामा पाइने एन्टिअक्सिडेन्ट गुणले धमनीसँग सम्बन्धित हृदय रोगमा सहयोगी साबित हुन सक्छ । यस आधारमा, यो भन्न सकिन्छ कि कालो चियाको नियमित प्रयोगले मुटुको स्वास्थ्यलाई कायम राख्न मद्दत गर्दछ। तर, योसँगै दैनिक दिनचर्या र खानपानलाई सन्तुलित बनाउन पनि ध्यान दिइनेछ । त्यसैगरी कसैलाई मुटुसम्बन्धी रोग लागेको छ भने चिकित्सकको सल्लाहमा औषधि सेवन गर्नुपर्छ । साथै, यस्तो अवस्थामा दैनिक कति कप कालो चिया पिउनुपर्छ भनेर डाक्टरलाई निश्चित रूपमा सोध्नु पर्छ।

 मधुमेह नियन्त्रणमा सहयोगी
कालो चियाले मधुमेहको जोखिमलाई टाढा राख्नुका साथै ब्लड सुगरबाट पनि जोगाउन मद्दत गर्छ । वास्तवमा, विज्ञहरूका अनुसार, कालो चियामा थेफ्लाभिन्स नामक पोलिफेनोल पाइन्छ, जसले एन्टिडायबेटिक प्रभाव पार्छ। यसले इन्सुलिनको गतिविधि बढाएर रक्त शर्करा कम गर्न मद्दत गर्न सक्छ । यस तथ्यका आधारमा कालो चियाको सेवनले मधुमेहको समस्याबाट बच्न सहयोगी साबित हुने अनुमान गर्न सकिन्छ । हो, यदि कोही मधुमेहबाट पीडित छन् भने, उसले डाक्टरले दिएको औषधि खान छोड्नु हुँदैन।

पाचन प्रणालीको लागि उपयोगी
कालो चियाको सेवनले पाचन प्रणालीलाई स्वस्थ राख्न पनि फाइदाजनक साबित हुन्छ । कारण केटाचिन नामक विशेष तत्व कालो चियामा पाइन्छ । एकै समयमा, ल्ऋद्यक्ष् द्वारा प्रकाशित अनुसन्धान पत्रले पनि पुष्टि गर्दछ कि क्याटेचिनले सूजन आन्द्रा रोगको कारण हुने पेट सम्बन्धी समस्याहरु लाई कम गर्न मद्दत गर्दछ। यस्तो अवस्थामा कालो चियाको सेवनले पाचन प्रणालीलाई राम्रो बनाउन मद्दत गर्छ भन्नु गलत हुनेछैन ।

कोलेस्ट्रोल घटाउन
अनुसन्धानका अनुसार कालो चियाले कोलेस्ट्रोलको स्तर सामान्य राख्न मद्दत गर्छ । अनुसन्धानले पत्ता लगाएको छ कि यदि कालो चिया सन्तुलित र कम बोसोयुक्त आहारको साथ पिउने हो भने, कोलेस्ट्रोल सन्तुलनमा सकारात्मक परिणामहरू देख्न सकिन्छ । यस आधारमा, यो विश्वास गर्न सकिन्छ कि बढेको कोलेस्ट्रोललाई सन्तुलनमा राख्न कालो चिया उपयुक्त विकल्पको रूपमा प्रयोग गर्न सकिन्छ।

प्रतिरक्षा बढाउन
शरीरको रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता बढाउन पनि कालो चिया प्रयोग गर्न सकिन्छ ।  एक अनुसन्धान अनुसार कालो चियामा रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता बढाउने गुण हुन्छ। यस गुणको कारणले गर्दा, कालो चियाले राम्रो स्वास्थ्य कायम राख्न सकारात्मक परिणामहरू देखाउन सक्छ। एकै समयमा, अनुसन्धानले यो पनि उल्लेख गरेको छ कि प्रत्येक व्यक्तिमा कालो चियाको प्रभाव उसको प्रतिरक्षाको अवस्थामा निर्भर गर्दछ। यस आधारमा कालो चियाले शरीरको रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता बढाउने काम गर्छ भन्ने मान्न सकिन्छ तर यसले हरेक व्यक्तिमा उस्तै प्रभाव पार्छ भन्ने निश्चित भन्न सकिँदैन।

हड्डीको बल कायम राख्न
विज्ञहरूका अनुसार कालो चियाको सेवनले उमेरसंगै हुने हड्डीको कमजोरीलाई हटाउन मद्दत गर्छ । यसैबीच,  कालो चियाको सट्टा चिया मात्र प्रयोग गर्नाले ओस्टियोपोरोसिस (हड्डी कमजोर हुने) समस्याबाट बच्न सकिन्छ भन्ने उल्लेख गरिएको छ । अन्ततः, कालो चियाले हड्डीलाई बलियो बनाउन कसरी मद्दत गर्छ भन्ने बारे थप वैज्ञानिक अनुसन्धान आवश्यक छ ।

 तौल नियन्त्रणमा सहयोगी हुन्छ
कालो चियामा गरेको अनुसन्धानले यसमा पाइने पोलिफेनोलले कुनै पनि साइड इफेक्ट बिना नै एन्टिओबेसिटी (मोटोपना घटाउने) प्रभाव देखाउन सक्छ। यसका साथै मोटोपनाका कारण उत्पन्न हुने जोखिमलाई हटाउन पनि यसले सहयोगी साबित हुन सक्छ । यस कारणले गर्दा कालो चियाको प्रयोग तौल नियन्त्रणमा सहयोगी साबित हुन सक्छ भन्ने अनुमान गर्न सकिन्छ।

दमबाट राहत प्रदान गर्दछ
विज्ञहरूका अनुसार कालो चियाको प्रयोग दमको समस्यामा केही हदसम्म सहयोगी साबित हुन सक्छ । कारण के हो भने कालो चियामा थियोफिलाइन नामक विशेष रसायन पाइन्छ, जुन दमको उपचारमा प्रयोग गरिन्छ। तर, यसको उच्च मात्राका कारण केही साइड इफेक्ट पनि देख्न सकिन्छ तर चियामा थियोफिलिनको न्यूनतम मात्रा भएकाले यसलाई सुरक्षित मान्न सकिन्छ। यस्तो अवस्थामा यदि चिया सन्तुलित मात्रामा पिउने हो भने दमका केही लक्षणबाट छुटकारा पाउन सकिन्छ।

कालो चिया पिउनुका बेफाइदाहरू 
कुनै पनि कुराको अतिले हानि गर्छ। त्यसैगरी, क्याफिनको उपस्थितिको कारण, कालो चिया पिउने साइड इफेक्टहरू देख्न सकिन्छ।

कालो चियामा केही मात्रामा क्याफिन पाइन्छ । यस कारण, यसको अत्यधिक खपतले वयस्क र बच्चा दुवैमा अनिद्रा निम्त्याउन सक्छ।

कालो चियामा पाइने क्याफिनले मृगौलाका लागि मूत्रवर्धकको रूपमा काम गर्छ। यस कारण यसको अत्यधिक सेवनले पिसाबमा पोटासियम र सोडियमको मात्रा बढेर बारम्बार पिसाब लाग्न सक्छ।

यसको अत्यधिक सेवनले दाँतको बाहिरी तह, इनामेललाई क्षति पुर्‍याउन सक्छ। दाँतमा सुरक्षात्मक तह हुन्छ, जसलाई इनामेल भनिन्छ। जब यो तह नष्ट हुन्छ, दाँतको संवेदनशीलता बढ्छ र दाँत कमजोर हुन्छ।
क्याफिनको अत्यधिक मात्रा चिन्ता वा तनावबाट पीडित बिरामीहरूको लागि हानिकारक हुन सक्छ। निस्सन्देह, कालो चियामा क्याफिनको मात्रा कम छ, तर यो निश्चित छ । त्यसैले कालो चियाको अत्यधिक सेवन नगर्नुहोस्।

एकै समयमा, मधुमेह रोगीहरूले कालो चियाको अत्यधिक उपभोगबाट बच्नुपर्छ। माथि हामीले पहिले नै जानकारी दिएका छौं कि यसले रगतमा चिनीको मात्रा कम गर्न सक्छ, त्यसैले यसको अत्यधिक सेवनले चिनीको मात्रा कम हुने जोखिम बढाउन सक्छ। कालो चियामा ट्यानिन नामक विशेष तत्व पाइने भएकाले कालो चियाको अत्यधिक सेवन नगर्नुहोस्। ट्यानिन्सले फलाम र क्याल्सियम जस्ता पोषक तत्वहरूको अवशोषण कम गर्न सक्छ। त्यसैले विशेषगरी चियालाई खानासँग लिनु हुँदैन ।