Advertisement
Advertisement
Advertisement
Advertisement
हराउन थाल्यो थारु समुदायको वैवाहिक मौलिकता
वेब तस्विर
►राजेन्द्रप्रसाद पनेरु
फागुन ३, कञ्चनपुर । थारु समुदायको वैवाहिक परम्परामा आधुनिकता थपिदा यसको मौलिकता नै हराउन थालेको छ ।
कञ्चनपुरका थारु समुदायले अरु समुदायको देखासिकीमै दाइजो प्रथालाई अँगाल्न थालेका छन् । केही वर्षयतादेखि थारु समुदायले अन्य समुदायको देखासिकीमै छोरीलाई दाइजो अनिवार्यरुपमा दिन थालेका हुन् ।
बेहुलालाई हातघुवाइ भनेर एक थान लोटा र एक थान थालीबाहेक दाइजो नदिने थारु समुदायले हाल अरु समुदायको विवाहको सिको गर्दै सोफा, टेबुल, पलङ, कुर्सी, साइकल, मोटरसाइकल, टिभी, फ्रिजलगायतका सामग्री दाइजोमा दिन थालेका हुन् ।
अन्य समुदायको देखासिकीमै दाइजो प्रथाले थारु संस्कृतिमा जरो गाड्न थालेपछि यस समुदायको अगुवाले चिन्ता व्यक्त गर्न थालिएको छ । थारु अगुवा दानसिंह दहितले देखासिकीमै दाइजोको लेखाजोखा हुन थालेकोमा चिन्ता व्यक्त गर्नुभयो ।
परम्परागतरुपमा चल्दै आएको ‘झाँगा’ प्रथा जसअन्तर्गत छोरी पक्षबाट अन्न, नगद लिने चलन वर्षौ पहिले हटे पनि हाल दाइजो प्रथाले प्रश्रय पाउन थालको थारु बुढापाकाको भनाइ छ । थारु समुदायलाई प्रजातान्त्रिक अभ्यास भएको समुदायका रुपमा पनि चिनिन्छ ।
दुलही बनाउन मदिराका बोतल साटासाट गरेर सम्बन्ध स्थापित गरेर दुलहा र दुलही पक्षका व्यक्तिले गाउँको वडघरलाई विवाहका लागि सल्लाह लिने चलन थारु समुदायमा विद्यमान रहेको छ । बेहुली पक्षका व्यक्तिले सम्बन्ध पक्का भएको खुसियालीमा बेहुलाको घरमा गएर भोज खाने गरिन्थ्यो ।
जसलाई ‘ठोकौनी’ खाने भन्ने गरिएको स्थानीयवासी फुलराम चौधरीले बताउनुभयो । मासको पीठोबाट चुन्नीवरिया नामक पकवान, भेडा सुँगुरको मासुसँगै भात पकाएर जन्तीलाई खुवाइने गरिन्थ्यो तर आधुनिकताको प्रवेशसँगै पुराना चलनसमेत हट्दै गएको र बजारबाट कुक मगाएर बजारीया खाना खुवाइनाले खर्च धान्नै नसक्ने गरी बढेको थारु वीरबहादुर चौधरीले बताउनुभयो ।
विवाहका लागि चुनिने सरुवा र भन्सरियाले बेहुलालाई सजाउने चलन रहेको थारु समुदायमा पाँचदेखि आठ हातको बेहुलालाई पघरी पहि¥याउने, चौबन्दी, जामा र टोपी लगाउने गरिन्थ्यो भने हाल कोट, पाइन्ट र टाइको प्रचलन बढेको छ ।
पुरानो विवाहको पहिरन थोरै पूँजीमा विपन्न वर्गले सहजै खरीद गरी विवाह गर्न सक्दथ्यो तर आधुतिकताका नाममा थारु युवाले अरुको संस्कृति अँगाल्दा विवाह झन्झटिलो बोझिलो र खर्चिलो भएको थारु अगुवाको ठम्याइ छ ।
बेहुलीलाई ल्याङ्गा, चोली, फरिया र परम्परागत गहना गटैया, खिर्की, बाजु, टर्की नथिया लगायतले सजाइन्थ्यो जुन गहना र परिधान गाउँमै बनाइने भएकाले सस्तोमै बन्थे । आजका युवतीले बजारमा चलनचल्तीमा रहेको पहिरन र सुन, चाँदीका आधुनिक गहनाप्रति बढी आशक्त हँुदा नै विवाह खर्चिलो र दाइजोको भारी थपिएको थारु अधिकारकर्मी धनबहादुर कुश्मीले भन्नुभयो, “घरमै बनाइएको बेहुला बोक्ने चण्डोल र बेहुली बोक्न प्रयोग हुने डोली यातायातका साधनको उपलब्धताले प्रायः लोप भइसकेको छ ।” जन्ती बोक्ने गोरु गाडाको ठाउँमा बस र जिपले लिएका छन् ।
“देखासिकीमै आवश्यकताभन्दा बढी यातायातका साधनको विवाहमा प्रयोग हुने गरेको छ”, नरेन्द्रप्रसाद चौधरीले भन्नुभयो, “कोभन्दा को कम भन्ने भावनाले विवाहलाई निकै खर्चिलो बनाइदिएको छ ।”
विवाहमा नाचिने छोक्रा, हरदङ्वा, सखिया र मघौटालगायतका मौलिक नाचको सट्टा आजभोलि साउण्डबक्समा र महङ्गो बैण्डबाजा र अन्य समुदायका गीतमा युवायुवती बढी झुम्मिने गरेकाले संस्कृतिप्रतिको रुचि जगाउन नसक्दा थारु मौलिकता हराउँदै गएको छ ।
पुरानो चलनअनुसार थारु समुदायमा माघ र फागुन महीनामा मात्रै गाउँका विवाहयोग्य वरबधुको एकै दिन विवाह गर्ने गरिन्थ्यो । गाउँका वडघरियाले वर्षभरिको योजनाअन्तर्गत चालू वर्ष र अर्को वर्षमा विवाह हुने युवायुवतीको सङ्ख्या यकिन गरी वर्ष दिनमा कति वटा विवाह गर्न सकिन्छ । त्यसकै आधारमा एकै दिन विवाह गर्ने मिति तय गरिन्थ्यो । यसरी विवाह गरिँदा खर्च कम लाग्ने र भोजमा सीमित व्यक्ति सहभागी हुने भएका कारण अन्न र अन्य खाद्यपदार्थ कम लाग्ने गरेकाले यस्तो विवाहलाई बढी रुचाइने गरिएको थियो ।
“थारु समुदाय प्रकृति प्रेमी र आफ्नैपनमा रम्ने जाति भएकाले मौलिक परम्परा र चलनलाई जोगाएर राख्न आधुनिक युवालाई नै संस्कृति र परम्परागत चलनप्रतिको आकर्षण बढाउन परिचालन गर्नसके मात्रै परम्परालाई निरन्तरता दिन सकिन्छ”, थारु अगुवा रेवन चौधरीले भन्नुभयो ।
राम्रा संस्कृतिको संरक्षण, कु–संस्कृति र अन्धविश्वासलाई हटाउँदै लगेर युवालाई संस्कृतिबारे अभियान नै चलाएर उत्प्रेरित गर्नसके मात्रै थारु संस्कृतिलाई बचाउन सकिने उहाँको भनाइ छ ।
थारुको आफ्नै मौलिक वेषभूषा, चलन, रहनसहन, भाषा र संस्कृति रहेको छ । घर बनाउन सिपालु, काठको कार्य गर्न, डोका नाम्लोको कार्य गर्न र अन्य कार्यमा समेत निपूण जातिका रुपमा थारु समुदायलाई चिनिन्छ ।
आफ्नै छुट्टै मौलिक संस्कृति भएकाले अरु जातजातिभन्दा यस जातिको पृथक पहिचान रहेको छ । यस जातिको संस्कृति, परम्परा जोगाउन र उत्थानमुखी कार्य गर्न राज्यपक्षबाट समेत सहयोगको खाँचो रहेको थारु अगुवाको भनाइ छ ।
Share this with your friends:
Advertisement
Advertisement
प्रत्येक महिला पुरुषभन्दा कमजोर छैनन् : कमला भासिन
नरेश ज्ञवाली ►
भदौ २७, काठमाडौं। दक्षिण एसियामा लैङ्गिक समानता, शिक्षा, गरिबी निवारण, मानवअधिकार र शान्तिका...
पुरुष कलमले पूर्ण नारीलाई लेख्न सक्दैन
काठमाडौं। मान्छेहरू कडा भएर बोलेको भन्दा नरम भएर बोलेको मनपर्छ । खरा कुराभन्दा नरम, सरस र सलिल कुराहरू मनपर्छ । तर...
कालो तिलले कम्मर दुखेको र अनुहारमा भएको पोतोको उपचार गर्छ
काठमाडौं । कालो तिल अथवा तिलबाट प्राप्त हुने बिऊ तेल उत्पादनको लागि प्रयोग गरिन्छ । अनुहारमा चायाँ, पोतो वा दाग,...
उमेर अनुसारको हुनुपर्छ खान्की, अनि मात्र मानिस स्वस्थ रहन्छ
काठमाडौं। पोषणको आवश्यकता उमेरअनुसार परिवर्तन हुन्छ । उमेरको हरेक अवस्थामा स्वयंलाई स्वस्थ राख्न शरीरलाई...
दुबईमा पहिलो पटक नेपाली कल्चरल पहिरनको फेसन शो सम्पन्न
काठमाडौं। गत माघ २८ गते दुबईमा नेपाली कल्चरल पहिरनको फेसन शो पहिलो पटक फेसन फ्युजन २०१७ सम्पन्न भयो । एनआरएन...
यी भोजन खाए छाला सुन्दर हुन्छ !
काठमाडौं। स्ट्रबेरी : यो भिटामिन सीले भरपुर हुन्छ । भिटामन सीले छालालाई चाउरीबाट जोगाएर सधैं जवान राख्न मद्दत...
मुलुकका सम्मानित पदमा महिलाको उपस्थिति, सबैका लागि आशाको ढोका उघारे
काठमाडौं। अहिले नेपालका तीनवटै अंगका प्रमुख महिला भएकाले नेपाली राजनीतिक क्षेत्रमा मात्र नभएर सामाजिक...
लोग्नेमान्छेको जात केटी देखेपछि.....
काठमाडौं । शान्ताको विवाह भएको पाँच वर्ष बितिसक्दा पनि छोराछोरी भएनन् बरु उनलाई एकाएक ब्लड क्यान्सर भयो । समयले...
मनोसामाजिक समस्या के हो?
साउन ११, काठमाडौं । मनोसामाजिक समस्या भन्नाले मन र समाज वीच हुने समस्या हो । यो जो कोही व्यक्तिलाई पनि हुन सक्छ ।...
महिलाको दोस्रो विवाहको कुरा सुन्दा पढेलेखेकैले अनुहार बिगार्छन्
काठमाडौं। दोस्रो विवाहबारे मैले नसोचेको, नचाहेको होइन । तर, म मेरा आत्मीयसँग फेरि विवाह गर्नेबारे कुरा गर्छु,...
Advertisement
Advertisement
Advertisement
Advertisement
Advertisement
Advertisement
